Lưu tr�?Nghiên cứu khoa học - Trường Đại Học H�?Long

Nguyễn Lâm Sung — Fri, 10 Apr 2020 08:30:02 +0000

1. Đặt vấn đ�?/strong>

Xu th�?toàn cầu hóa, hội nhập quốc t�? cách mạng khoa học công ngh�?4.0 đã và đang tác động trực tiếp đến s�?phát triển của các nền giáo dục th�?giới, gia tăng nhu cầu và các đòi hỏi v�?giáo dục đại học, tạo ra nhiều cơ hội lớn đồng thời cũng là những thách thức cho phát triển giáo dục đại học [1,2].

T�?Hội ngh�?Trung ương 6 khóa XI của Đảng, Ban Bí thư đã có kết luận s�?50 �?KL/TU v�?các nội dung, nhiệm v�? giải pháp đ�?phát triển khoa học công ngh�?phục v�?s�?nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh t�?th�?trường định hướng xã hội ch�?nghĩa và hội nhập quốc t�?trên rất nhiều lĩnh vực, �?các địa phương và các B�? Ngành�?/p>
Ban thường vụ�?Đảng b�?tỉnh Quảng Ninh đã ban hành K�?hoạch s�?348-KH/TU ngày 04/10/2019 đ�?thực hiện Kết luận 50 �?KL/TU của Ban Bí thư với sáu nội dung rất c�?th�?v�? Nâng cao trách nhiệm công tác lãnh đạo, ch�?đạo của cấp ủy, chính
quyền các cấp, nhất là người đứng đầu v�?phát triển khoa học và công ngh�? Tiếp tục rà soát, hoàn thiện các Cơ ch�? chính sách thúc đẩy phát triển khoa học và công ngh�? Tăng cường nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công ngh�?có trọng tâm, trọng điểm, sát với yêu cầu thực tiễn của tỉnh; Tiếp tục tăng cường tiềm lực khoa học và công ngh�?đáp ứng yêu cầu phát triển kinh t�?– xã hội của tỉnh; Phát triển th�?trường khoa học và công ngh�?và h�?sinh thái khỏi nghiệp, đổi mới sáng tạo; Đẩy mạnh hợp tác, liên kết quốc t�?v�?khoa học và công ngh�?

Đứng trước các yêu cầu của Đảng, của Tỉnh, Trường Đại học H�?Long là trường Đại học hàng đầu của tỉnh trong việc phát triển khoa học và công ngh�?cần phải có những giải pháp kịp thời v�?phát triển NCKH và công ngh�?trong đó có việc thành lập và hoạt động của NNC và tiến tới NNC mạnh là điều hết sức cần thiết.

2. Thực trạng nghiên cứu khoa học tại trường Đại học H�?Long giai đoạn 2015 – 2019

2.1. Những kết qu�?chính đạt được

Thực hiện Quyết định s�?1109/QĐ �?UBND ngày 02/6/2014 của UBND tỉnh Quảng Ninh v�?việc phê duyệt “Quy hoạch phát triển khoa học và công ngh�?tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030�? Ngh�?quyết 07-NQ/TU ngày 13/3/2017 của Ban chấp hành Đảng b�?tỉnh Quảng Ninh v�?Phát triển Khoa học công ngh�?tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020, trong quá trình hoạt động, cùng với s�?phát triển đội ngũ giảng viên, nghiên cứu viên, s�?lượng và chất lượng nghiên cứu khoa học của Trường Đại học H�?Long được nâng cao v�?s�?lượng và chất lượng.

Giai đoạn 2015 �?2019, Nhà trường đã xuất bản được 04 cuốn Thông tin khoa học với hơn 120 bài báo khoa học của cán b�? giảng viên; hơn 140 bài nghiên cứu đăng trên tạp chí trong nước và quốc t�? xuất bản hơn 20 giáo trình, tài liệu giảng dạy; t�?chức gần 100 hội thảo khoa học các cấp; thực hiện 01 nhiệm v�?khoa học cấp quốc gia, 09 nhiệm v�?khoa học cấp tỉnh, 70 nhiệm v�?khoa học cấp Trường/S�? hàng trăm nhiệm v�?khoa học cơ s�? 02 nhiệm v�?thực hiện theo cơ ch�?đặt hàng (100% nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước). Năm 2020, trên cơ s�?văn bản của tỉnh, S�?Khoa học và Công ngh�?Quảng Ninh tiếp tục đặt hàng nhà trường thực hiện 03 đ�?tài cấp tỉnh, 02 đ�?tài cấp s�?

Cán b�? giảng viên, sinh viên nhà trường tham gia các cuộc khoa học các cấp, kết qu�?đã có 29 đ�?tài, giải pháp, ý tưởng đạt giải. Trong đó, Hội thi sáng tạo k�?thuật tỉnh Quảng Ninh lần th�?VI, VII (có 9 giải); Cuộc thi sáng tạo dịch v�?tỉnh Quảng Ninh lần I (13 giải) Hội thi Olympic kinh t�?lượng và ứng dụng (05 giải); Cuộc thi tài năng khoa học tr�?(1 giải); Phát động cuộc thi “�?tưởng sáng tạo khởi nghiệp Trường Đại học H�?Long năm 2019�?thu hút được gần 30 ý tưởng tham gia d�?thi.

Ngoài ra, các giảng viên của Trường đã phối hợp với các Trường THPT trên địa bàn tỉnh đ�?hướng dẫn sinh viên nghiên cứu khoa học, điển hình là đã hướng dẫn 02 học sinh trường THPT Chuyên H�?Long tham gia cuộc thi Triển lãm quốc t�?v�?sáng ch�?do Hiệp hội sáng ch�?và S�?hữu trí tu�?th�?giới t�?chức tại Đài Loan, đạt Huy chương Bạc; Hướng dẫn phản biện cho 02 học sinh trường THCS Tân An, th�?xã Quảng Yên đạt giải nhất cuộc thi Khoa học k�?thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm học 2018-2019.

Đ�?công tác nghiên cứu khoa học đi vào chiều sâu, Trường đã thành lập Trung tâm Nghiên cứu Vịnh H�?Long (trực thuộc khoa Môi trường); Thành lập Trung tâm Khoa học và Công ngh�? Với mục tiêu tập trung nguồn lực cho nghiên cứu khoa học hoạt động theo hướng dịch v�? làm cơ s�?cho việc nghiên cứu, triển khai d�?án, kết nối doanh nghiệp và chuyển giao công ngh�?gắn với hoạt động đào tạọ, hoạt động kinh t�?– xã hội của tỉnh.

2.2. Một s�?hạn ch�? tồn tại, nguyên nhân

Bên cạnh những kết qu�?đạt được đáng khích l�?đã nêu �?trên thì hoạt động NCKH còn gặp những hạn ch�?và tồn tại cần được khắc phục sớm, c�?th�?

* Hạn ch�?

– Kết qu�?nghiên cứu các nhiệm v�?khoa học ch�?yếu phục v�?hoạt động của nhà trường, s�?lượng nhiệm v�?phục v�?ngành, địa phương chưa nhiều, hoạt động khoa học theo hướng dịch v�?còn khiêm tốn, việc tìm kiếm nguồn lực t�?doanh nghiệp đầu tư cho hoạt động khoa học còn hạn ch�?

– Nhà trường chưa xây dựng được chương trình liên kết đào tạo một s�?ngành với các trường đối tác, một s�?giảng viên và sinh viên còn b�?l�?cơ hội học tập và NCKH do các đối tác dành cho nhà trường.

* Nguyên nhân

– Trường Đại học H�?Long chưa có chuyên gia đầu ngành, đội ngũ giảng viên có trình đ�?tiến sĩ chưa nhiều (31 Tiến sĩ) nhưng lại phải đảm nhiệm nhiều công việc (giảng dạy, quản lí,�? nên thời gian đ�?đầu tư cho NCKH còn hạn ch�?

– Nguồn thu nhà trường chưa nhiều, nên kinh phí dành cho NCKH còn khiêm tốn, khó triển khai các đ�?tài, d�?án quy mô lớn, đặc biệt là các nhiệm v�?trong quá trình nghiên cứu cần phải thực nghiệm.

– Nhân lực cán b�?ph�?trách và làm công tác quản lí khoa học còn mỏng.

– Văn hóa làm NCKH còn chưa thành nhu cầu của đa s�?cán b�? giảng viên và sinh viên. Giảng viên và sinh viên nhà trường thường có tâm lí làm NCKH theo nhiệm v�?bắt buộc của chức danh giảng viên, chưa thấy được việc NCKH đem lại niềm vui và được th�?hiện bản thân.

3. Xây dựng nhóm nghiên cứu mạnh v�?khoa học �?công ngh�?tại trường Đại học H�?Long

3.1. Sơ lược v�?nhóm nghiên cứu và nhóm nghiên cứu mạnh �?trường đại học

Một cách khái quát có th�?hiểu Nhóm nghiên cứu (Scientific Working Group – SWG) là một tập th�?nghiên cứu/hoạt động khoa học được thành lập một cách t�?nguyên hay theo ý đ�?phát triển của t�?chức (những không phải là một đơn v�?hành chính).

Có th�?hiểu “Nhóm NCM là nhóm nghiên cứu, triển khai hoạt động nghiên cứu khoa học và đào tạo nhân lực trình đ�?cao đạt hiệu qu�?tốt, có nhiều sản phẩm chất lượng cao, tiếp cận các tiêu chí của đại học nghiên cứu tiên tiến; làm nòng cột hoặc phối hợp với các nhóm nghiên cứu khác đ�?triển khai các nhiệm v�?khoa học – công ngh�?của quốc gia, định hướng và dẫn dắt các hướng nghiên cứu tiên tiến, hiện đại trong lĩnh vực chuyên môn, hướng tới các sản phẩm khoa học công ngh�?quốc gia; tạo được yếu t�?cạnh tranh; có th�?đầu tư đ�?phát triển thành các trung tâm nghiên cứu xuất sắc, các viện nghiên cứu�?[4] .

Ngày 25/4/2019, tại Hà Nội, B�?Giáo dục và Đào tạo đã t�?chức Hội thảo khoa học “Xây dựng cơ ch�?chính sách phát triển khoa học công ngh�?trong các cơ s�?giáo dục đại học�? Tại hội thảo này GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, Trưởng Ban Đào tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, nhóm nghiên cứu thực hiện khảo sát 216 giảng viên �?40 trường đại học, viện nghiên cứu trên c�?nước, kết qu�?cho thấy có 58,8% khẳng định đang tham gia các nhóm nghiên cứu.

Mặt khác, theo thống kê của B�?Giáo dục và Đào tạo, tính đến năm học 2016-2017 đã có 491 nhóm giảng dạy – nghiên cứu được thành lập tại các cơ s�?đào tạo. Trên cơ s�?khảo sát t�?142/271 trường đại học, hiện nay trong h�?thống các trường đại học đã hình thành 945 nhóm nghiên cứu, một trường đại học có trung bình 7 nhóm nghiên cứu. Tuy nhiên, các trường có kết qu�?nghiên cứu tốt ch�?yếu do hình thành được các nhóm nghiên cứu, nhưng là s�?hình thành t�?phát, chưa có cơ ch�?chính sách v�?vấn đ�?này.

S�?gia tăng của các nhóm nghiên cứu trong các trường đại học t�?l�?thuận với s�?gia tăng s�?lượng công b�?quốc t�? qua khảo sát cho thấy các tác gi�?có các công b�?quốc t�?ều tham gia vào các nhóm nghiên cứu. Nhóm nghiên cứu chính là một trong những giải pháp quan trọng nhất đ�?nâng cao chất lượng đào tạo và hiệu qu�?của các hoạt động nghiên cứu, nâng cao chất lượng và s�?lượng đội ngũ nhân lực KH&CN cũng như nâng cao xếp hạng của trường đại học.

Ch�?ra một s�?tồn tại, hạn ch�?ch�?yếu của các nhóm nghiên cứu hiện nay �?Việt Nam, GS Nguyễn Đình Đức cho biết đó là còn thiếu cán b�?khoa học đầu ngành dẫn dắt nhóm nghiên cứu; s�?lượng công b�?quốc t�?của các nhóm nghiên cứu còn khá khiêm tốn; nguồn lực đầu tư cho các nhóm nghiên cứu còn hạn ch�? Ngoài ra, v�?phía quản lý nhà nước, trường đại học, còn thiếu chính sách c�?th�? đ�?mạnh đ�?h�?tr�? thúc đẩy s�?hình thành, phát triển các nhóm nghiên cứu trong các trường đại học [7].

3.2. Các tiêu chí của nhóm nghiên cứu mạnh

Có th�?phân chia các tiêu chí của NNC mạnh dưới các mặt đưới đây [3;4;5]
3.2.1.V�?nhân lực

Một nhóm nghiên cứu mạnh gồm có trưởng nhóm, ít nhất 02 thành viên và một s�?(không giới hạn) cộng tác viên. Trưởng nhóm phải là cán b�?cơ hữu của trường đại học, các thành viên có th�?là cán b�?cơ hữu hoặc t�?bên ngoài trường đại học, trong đó s�?thành viên t�?bên ngoài chiếm không quá 1/2 tổng s�?thành viên. Khuyến khích mời các thành viên và cộng tác viên là các nhà khoa học nước ngoài.

1. Trưởng nhóm nghiên cứu phải đáp ứng các tiêu chí sau:

– Có chức danh, học v�?t�?Phó giáo sư, Tiến sĩ tr�?lên; trường hợp là Tiến sĩ thì phải có ít nhất 4 năm kinh nghiệm hoạt động nghiên cứu sau khi đạt học v�?

– Là nhà khoa học có uy tín, có năng lực t�?chức, tập hợp các nhà khoa học, có kh�?năng định hướng phát triển, xây dựng và điều phối triển khai các nhiệm v�?khoa học và công ngh�?(KH &CN);

– Đã hoặc đang ch�?trì nhiệm v�?KH&CN cấp B�?tr�?lên, trường hợp chưa có thì tiêu chí v�?kết qu�?khoa học bên dưới phải tăng thêm 01 công trình khoa học;

– Đã hướng dẫn ít nhất 01 nghiên cứu sinh hoặc 02 học viên cao học bảo v�?thành công, trường hợp ngành chuyên môn chưa có đào tạo sau đại học thì tiêu chí v�?kết qu�?khoa học bên dưới phải tăng thêm 01 công trình khoa học;

– S�?dụng thành thạo ít nhất 01 ngoại ng�?ph�?biến (Anh, Nga, Pháp, Đức, Trung, Nhật), trong đó giao tiếp được bằng tiếng Anh;

– Có kinh nghiệm và kh�?năng huy động các nguồn lực đảm bảo điều kiện cho hoạt động của nhóm;

-Trong vòng 5 năm trước thời điểm đăng ký đạt được các kết qu�?khoa học sau:

+ Đối với trưởng nhóm nghiên cứu cơ bản khối ngành khoa học t�?nhiên: là tác gi�?hoặc đồng tác gi�?của ít nhất 04 công trình khoa học công b�?trên tạp chí thuộc danh mục ISI hay Scopus; hoặc ch�?biên 01 sách chuyên khảo đã được xuất bản bởi nhà xuất bản quốc t�?hay 02 sách chuyên khảo đã được xuất bản bởi nhà xuất bản quốc gia có uy tín;

+ Đối với trưởng nhóm nghiên cứu cơ bản khối ngành khoa học xã hội-nhân văn: là tác gi�?hoặc đồng tác gi�?của ít nhất 02 công trình khoa học công b�?trên tạp chí thuộc danh mục ISI hay Scopus, hoặc ch�?biên ít nhất 02 sách chuyên khảo đã được xuất bản bởi nhà xuất bản quốc t�?hay 03 sách chuyên khảo đã được xuất bản bởi nhà xuất bản quốc gia có uy tín;

+ Đối với trưởng nhóm nghiên cứu ứng dụng: là tác gi�?hoặc đồng tác gi�?của ít nhất 02 công trình khoa học công b�?trên tạp chí thuộc danh mục ISI hay Scopus, hoặc ch�?biên 01 sách chuyên khảo đã được xuất bản bởi nhà xuất bản quốc t�?hay 02 sách chuyên khảo đã được xuất bản bởi nhà xuất bản quốc gia có uy tín; và là tác gi�?của ít nhất 01 bằng độc quyền sáng ch�?hoặc ít nhất 01 sản phẩm hay giải pháp ứng dụng đã được chuyển giao vào sản xuất, đời sống hoặc đạt được giải thưởng KH&CN, sáng tạo k�?thuật cấp quốc gia.

2. Thành viên của nhóm nghiên cứu đáp ứng các tiêu chí sau:

Là nhà khoa học có trình đ�?tiến sĩ tr�?lên, hoặc nếu là thạc sĩ thì phải có ít nhất 04 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn;

Đã hoặc đang ch�?trì nhiệm v�?KH&CN cấp trường đại học hoặc thành viên của nhiệm v�?KH&CN cấp B�?tr�?lên;

Trong vòng 5 năm trước khi đăng ký có ít nhất 02 công trình khoa học công b�?trên tác tạp chí chuyên ngành quốc t�?hay quốc gia có uy tín;

Nếu là thành viên đến t�?bên ngoài trường đại học phải có thư cam kết tham gia nhóm nghiên cứu.

V�?cơ s�?vật chất, trang thiết b�?/em>

Nhóm nghiên cứu mạnh phải có sẵn cơ s�?vật chất, các trang thiết b�?cơ bản phục v�?cho hướng nghiên cứu. Cơ s�?vật chất, trang thiết b�?thiết yếu cho nghiên cúu phải là tài sản của trường đại học và nhóm nghiên cứu được giao quản lý s�?dụng trực tiếp, hoặc là tài sản riêng của nhóm. Cơ s�?vật chất và trang thiết b�?ít thiết yếu có th�?là tài sản s�?dụng chung trong đơn v�?hay trong trường đại học.

V�?hợp tác nghiên cứu

Nhóm nghiên cứu cơ bản phải có hoạt động hợp tác quốc t�?và đã có sản phẩm khoa học chung với đối tác (đối với khối ngành khoa học xã hội-nhân văn nếu không có hợp tác quốc t�?thì phải có hợp tác với các viện, trung tâm nghiên cứu cấp quốc gia);

Nhóm nghiên cứu ứng dụng phải có hợp tác với doanh nghiệp, t�?chức, địa phương và có sản phẩm ứng dụng c�?th�?

3.3.Trách nhiệm của nhóm nghiên cứu mạnh
– Đ�?xuất, xây dựng đ�?cương/thuyết minh, đấu thầu, triển khai thực hiện các nhiệm v�?KH&CN các cấp, trong đó ưu tiên tập trung các nhiệm v�?cấp B�?tr�?lên và nhiệm v�?hợp tác quốc t�?
– Thực hiện các nhiệm v�?KH&CN có tính mới và đột phá do nhóm đ�?xuất
hoặc các nhiệm v�?trọng điểm, đột xuất đặc biệt do trường đại học và các cấp có thẩm quyền đặt hàng;
– Tạo ra các sản phẩm và cung cấp các dịch v�?KH&CN chất lượng cao; hàng năm mỗi nhóm nghiên cứu cơ bản khối ngành khoa học t�?nhiên và k�?thuật phải công b�?ít nhất 01 bài báo khoa học trên tạp chí thuộc danh mục ISI (SCI, SCIE), mỗi nhóm nghiên cứu cơ bản khối ngành khoa học xã hội và nhân văn phải công b�?ít nhất 01 bài báo khoa học trên tạp chí thuộc danh mục Scopus hoặc trong k�?yếu hội thảo quốc t�?bằng tiếng nước ngoài có ch�?s�?ISBN;

– Tập hợp, kết nối nguồn lực giữa các đơn v�? thu hút nguồn lực bên ngoài trường đại học;
– Xây dựng và quảng bá thương hiệu trường đại học, s�?dụng Website của trong trường đại học các công b�?khoa học.

* Nhóm nghiên cứu mạnh v�?khoa học �?công ngh�?tại trường Đại học H�?Long

T�?khái niệm, tiêu chí hoạt động, trách nhiệm của nhóm nghiên cứu và nhóm NCM, thực trạng v�?NCKH của Trường Đại học H�?Long như đã nêu �?trên. Có th�?nhận thấy rằng việc thành lập NNC mạnh của Trường Đại học H�?Long �?thời điểm hiện tại là rất khó khăn. Tuy nhiên đ�?tạo l�?trình tiến tới thành lập NNC mạnh, theo chúng tôi trước mắt cần thành lập NNC với một s�?biện pháp c�?th�?như sau:

Th�?nhất: Trường Đại học H�?Long thành lập NNC theo các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, bao gồm: Khoa học T�?nhiên, khoa học Xã hội, khoa học Nhân văn, khoa học K�?thuật và Công ngh�? khoa học Nông nghiệp mà nhân lực NCKH của nhà trường có th�?đảm nhiệm được. Trong đó ban hành quy định hay quy ch�?hoạt động c�?th�?của NNC đ�?t�?đó có th�?vận hành hoạt động NNC một cách có hiệu qu�?

Th�?hai: Chọn các GV có trình đ�?Tiến sĩ, đặc biệt là các Tiến sĩ được đào tạo �?nước ngoài làm trưởng NNC. Ví d�? Chọn GV có trình đ�?TS khoa Thủy sản làm trưởng nhóm nghiên cứu lĩnh vực khoa học Nông nghiệp; Chọn GV có trình đ�?TS khoa Công ngh�?Thông tin làm trưởng nhóm nghiên cứu lĩnh vực khoa học K�?thuật và Công ngh�? Chọn GV có trình đ�?TS khoa Du Lịch làm trưởng nhóm nghiên cứu lĩnh vực khoa học xã hội,�?/p>
Th�?ba: B�?sung các thiết b�? phương tiện k�?thuật, phục v�?cho NCKH nói chung và của NNC nói riêng tại Trung tâm Khoa học �?Công ngh�?và trung tâm Nghiên cứu Vịnh H�?Long của nhà trường.

Th�?tư: Xây dựng phòng thí nghiệm trọng điểm trực thuộc Trường theo đ�?án xây dựng thành ph�?thông minh của Tỉnh và giao cho các NNC quản lí, điều phối. Phòng thí nghệm phục v�?cho các chương trình nghiên cứu dài hơi; tạo ra các sản phẩm khoa học công ngh�?cao, thúc đẩy hoạt động ứng dụng, chuyển giao, thương mại hóa các kết qu�?nghiên cứu vào sản xuất.

Th�?năm: Phối hợp các nhà khoa học đầu ngành �?các Viện, Trường Đại học có uy tín trong nước (Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Khoa học Giáo dục,�? và các t�?chức quốc t�?( t�?chức PUM của Hà Lan, Đại học RMIT của Úc, Đại học AUT của Niu Di Lân,�? đ�?thực hiện các đ�?tài, d�?án cấp B�?và cấp Quốc gia hay viết các các bài báo khoa học đăng trên tạp chí khoa học thuộc danh mục ISI hoặc Scopus, vì đây là các t�?chức đã là đối tác có quan h�?mật thiết với nhà trường.

Th�?sáu: Nhà trường cần có cơ ch�?chính sách đặc thù cho NNC, bao gồm: ch�?đ�?tính ph�?cấp trách nhiệm cho trưởng nhóm, ch�?đ�?tính gi�?NCKH cho các thành viên của nhóm; Kinh phí cho các sản phẩm được nghiệm thu một cách thỏa đáng (bài báo quốc t�? đ�?tài. d�?án,..); thời gian làm việc,..Những điều kiện này s�?góp phần quan trọng, động viên, khích l�?các nhà khoa học và GV trong trường say mê NCKH, nhiệt tình và cống hiến cho s�?nghiệp phát triển của nhà trường trong thời gian tới.

4. Kết luận

Tóm lại, t�?cơ s�?thực tiễn v�?thực trạng công tác NCKH tại Trường Đại học H�?Long trong thời gian qua, cơ s�?lí luận và thực tiễn v�?nhóm NCM mà một s�?trường đại học trong nước đã triển khai hoạt động có những hiệu qu�?rất tốt. Nếu Nhà trường thành lập NNC và hoạt động hiệu qu�? sau đó tiến tới thành lập NNC mạnh thì có th�?s�?là bước đột phá trong việc nâng cao chất lượng của Trường theo hướng tiếp cận quốc t�?và hoàn thành s�?mệnh đóng góp cho tỉnh Quảng Ninh nói riêng và công đồng nói chung bằng những sản phẩm c�?th�? có hàm lượng khoa học cao; bên cạnh đó còn có th�?giúp cho Nhà trường tiến đến t�?ch�?v�?tài chính.

TS. Nguyễn Lâm Sung �?Khoa Sư phạm

* TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. Chiến lược Phát triển giáo dục 2011 �?2020, ban hành kèm theo Quyết định s�?711/QĐ �?TTg ngày 13 tháng 6 năm 2012 của Th�?tướng chính ph�?

[2]. Ngh�?định s�?99/2014/NĐ-CP của Chính ph�?ban hành ngày 25/10/2014 v�?việc
“Quy định việc đầu tư phát triển tiềm lực và khuyến khích hoạt động khoa học và
công ngh�?trong các cơ s�?giáo dục đại học�?

[3]. Thông tư s�?37/TT �?BKHCN của B�?Khoa học Công ngh�?ngày 12/12/2014 v�?việc “Quy định quản lí đ�?tài nghiên cứu cơ bản do Qu�?phát triển khoa học và công ngh�?Quốc gia tài trợ�?

[4]. D�?thảo Thông tư “Quy định hướng dẫn phát triển nhóm nghiên cứu mạnh trong các cơ s�?giáo dục đại học�?của B�?GD&ĐT ngày 01/4/2019.

[5]. Quy định v�?t�?chức và hoạt động nhóm nghiên cứu mạnh �?Đại học Hu�?ban hành theo Quyết định s�?234/QĐ-ĐHH ngày 14 tháng 3 năm 2018 của Giám đốc Đại học Hu�?/p>
[6]. Quyết định s�?1109/QĐ �?UBND ngày 02/6/2014 của UBND tỉnh Quảng Ninh v�?việc phê duyệt Quy hoạch phát triển khoa học và công ngh�?tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030.

[7]. //www.moet.gov.vn/tintuc/Pages/tin-tong-hop.aspx?ItemID=5966

Bài viết ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC CÔNG NGH�?TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC H�?LONG T�?HOẠT ĐỘNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Trường Đại Học H�?Long.

Lê Mạnh Hà — Wed, 31 Oct 2018 00:36:41 +0000

Bắt chước là nền tảng của giáo dục và phát triển. Không có bắt chước, tr�?không th�?học nói và những hành vi cần thiết trong cuộc sống hàng ngày của tr�? Như vậy, phát triển kh�?năng bắt chước là một yếu t�?cơ bản cho s�?tăng trưởng của mọi tr�?em, đặc biệt tr�?t�?k�? Kh�?năng bắt chước cơ bản gồm s�?lặp lại đơn giản và trực tiếp như luyện âm và v�?tay, và thường có được ngay khi bắt đầu cuộc sống. Sau đó tr�?có th�?bắt chước những hành vi đặc thù phức tạp hơn. Sau đây, chúng tôi giới thiệu một s�?bài tập nhằm tạo cho tr�?kh�?năng bắt trước thường t�?khi còn rất nh�? việc này mang lại lợi ích đặc biệt cho đối với việc học nói của tr�? đặc biệt tr�?mắc chứng t�?k�? Ngôn ng�?của tr�?không phát triển hoặc phát triển chậm thường là do kh�?năng bắt chước của tr�?kém. Vì tiếng nói bao gồm nhiều động tác của môi và lưỡi nên, trước hết chúng ta s�?cần phải dạy tr�?kh�?năng vận động chung và vận động tinh t�? theo cách là dạy cho tr�?các thao tác cơ bản của việc bắt chước.

Dưới đây là một s�?bài tập hướng dẫn tr�?t�?k�?r�?kh�?năng ngôn ng�?

Bài 1: Gõ bằng cách bắt chước

Bắt chước, vận động, 0 -1 tuổi

            Vận động tinh, nắm bắt, 0-1 tuổi

Cảm nhận thj giác, 0-1 tuổi.

Mục đích: Học bắt chước

Mục tiêu: Bắt chước gõ một chiếc thìa

Dụng c�? Hai chiếc thìa, một cái l�?/p>
Tiến trình:

– Cho tr�?ngồi vào bàn và nắm bắt s�?chú ý của tr�?bằng cách đong đưa cái thìa trước mắt tr�?

– Gõ thìa trên bàn theo một nhịp, tay kia, bạn đ�?thìa trong bàn tay của tr�?

– Bắt đầu bảo tr�?gõ thìa trên bàn theo nhịp của bàn tay kia của bạn.

– Giảm dần s�?giúp đ�?đ�?xem tr�?có tiếp tục gõ không tr�?giúp hay không.

– Khi tr�?gõ được một mình trên bàn, bắt đầu cho gõ trên l�?

– Nhìn xem tr�?có thay đổi với bạn.

– Nếu tr�?không làm, hướng tay tr�?v�?cái l�? và tiếp tục c�?động của chính bạn.

– Sau một phút, bắt đầu lại gõ trên bàn và lặp lại tiến trình (bàn/l�? đ�?kéo tr�?thay đổi với bạn.

– Tiếp tục bài tập cho tới khi tr�?có th�?bắt chước việc chuyển t�?bàn qua l�? và t�?l�?qua bàn không tr�?giúp.

Bài 2. Bước đầu bắt chước âm thanh

Bắt chước âm thanh, 0 -1 tuổi.

Kĩ năng bằng lời, luyện âm, 0-1 tuổi

Mục đích: Phát triển việc bắt chước âm thanh

Mục tiêu: Bắt chước một loạt âm đơn

Dụng c�?/strong>: Không có

Tiến trình:

– Mỗi lần tr�?t�?phát một âm, bắt chước tức khắc âm được phát ra và xem tr�?có phản ứng phát tr�?lại âm đó không.

– Th�?lặp lại luân phiên những âm như trong cuộc đối thoại.

– Nếu tr�?bắt chước âm được bạn phát ra, lặp lại âm đó nhiều lần đ�?xem tr�?có tiếp tục bắt chước không.

– Khi tr�?bắt đầu thích thú cách bắt chước âm, bảo tr�?bắt chước một âm đ�?bắt đầu và sau đó chuyển sang âm khác đ�?xem tr�?có làm theo không.

Bài 3. Nói trước những âm thanh bằng cách bắt chước

Bắt chước âm thanh, 0 -1 tuổi

K�?năng bằng lời, luyện âm, 0-1 tuổi

Xã hội hóa, tương tác cá nhân, 0-1 tuổi

Mục đích: Động viên việc bắt chước âm thanh

Mục tiêu: Cho phỏng chừng một âm phối hợp với thói quen th�?chất

Dụng c�?/strong>: Không có.

Tiến trình:

– Bạn ngồi vào gh�?với tr�?

– Vừa nâng tr�?trên gối bạn 4 lần vừa nói “Bùm bùm bùm bùm�?

– Sau đó đu đưa tr�?v�?phía sàn nhà và vừa kéo tr�?lại vừa nói “bụp�?

– Lặp lại động tác nhiều lần.

– Ngừng đu đưa, và xem tr�?có phát âm giống như tiếng bụp, đ�?kích thích bạn đu đưa tr�?trên sàn nhà.

– Làm cho tr�?hiểu là tr�?cũng phải phát âm như vậy, bằng cách s�?vào môi của tr�?

Bài 4. Bắt chước các hoạt động gây tiếng ồn

Bắt chước âm thanh, 0 -1 tuổi

Bắt chước, vận động, 0-1 tuổi

Kĩ năng bằng lời, luyện âm, 0-1 tuổi

Mục đích: Động viên việc bắt chước những âm và tăng s�?chú ý th�?giác vào hoạt động của người khác.

Mục tiêu: Ghi những âm đơn được phát ra bởi những c�?ch�?đơn giản

Dụng c�?/strong>: Không có

Tiến trình:

– Chọn một trong những hành động theo danh sách sau.

– Ch�?hành động, và giúp tr�?bắt chước bạn bằng cách hướng dẫn tay tr�?

– Tr�?càng học phát âm thì ta càng giảm dần s�?tr�?giúp.

– Lặp lại hành động đầu tiên và âm đầu tiên nhiều lần trước khi chuyển sang âm th�?hai.

Ví d�?

Đ�?ngón tay lên môi và nói suỵt

Lấy tay v�?nh�?miệng của bạn và nói “oa,oa�?/p>
Tạo ra một tiếng kêu �?môi bạn như một n�?hôn.

Làm một tiếng động khô bằng cách búng ngón tay trên má bạn.

Bài 5. S�?những phần trên thân th�?bằng cách bắt chước

Bắt chước, vận động, 1- 2 tuổi

Cảm nhận th�?giác, 0-1 tuổi

Phối hợp mắt, bàn tay làm ch�? 0-1 tuổi

Mục đích: Học quan sát một người và bắt chước c�?ch�?của người ấy.

Mục tiêu: S�?ba phần của thân th�?bằng cách bắt chước

Dụng c�? Không có.

Tiến trình:

– Ngồi vào bàn đối diện với tr�? tạo s�?chú ý của tr�?

– Khi tr�?nhìn, nói với tr�?“Con s�?mũi của con�?và bạn s�?mũi của bạn bằng ngón tr�?

– Nếu tr�?không phản ứng, bàn tay kia của bạn cầm ngón tr�?của tr�?và cho tr�?s�?mũi của tr�? cùng lúc đó lặp lại “con s�?mũi của con�?và bạn tiếp tục s�?chính mũi của bạn.

– Khen và động viên/lặp lại tiến trình cho tới khi tr�?có th�?phản ứng không tr�?giúp.

– Khi tr�?có kh�?năng s�?mũi của tr�?ít nhất 9/10 lần theo sau c�?ch�?của bạn và lệnh bằng lời, hãy thêm những phần khác của thân th�? từng cái một theo th�?t�? tóc, miệng, mắt, tai.

– Sau khi dạy phần th�?hai của thân th�? hãy đợi cho tr�?tr�?lời đúng 9/10 lần cho hai phần, trước khi thêm phần th�?ba.

Bài 6. V�?tay bằng cách bắt chước

Bắt chước, vận động, 1- 2 tuổi

Mục đích: Phát triển s�?bắt chước c�?ch�?người dạy

Mục tiêu: V�?tay bằng cách bắt chước người dạy.

Dụng c�? Không có

Tiến trình:

– Ngồi vào bàn đối diện với tr�? tạo s�?chú ý của tr�?

– Nói “con hãy nhìn�?và bạn v�?tay chầm chậm

– Rồi bạn cầm hai tay tr�? v�?tay cho tr�?và thưởng cho tr�?liền

– V�?tay lại và lặp lại những gì đã làm trước (kiểm tra xem tr�?có nhìn bạn khi bạn v�?tay không)

– V�?tay lại và mời tr�?làm giống như th�? nếu tr�?có khuynh hướng bắt chước, hãy giúp tr�?hoàn thành c�?ch�?và thưởng cho tr�?

– Nếu tr�?không hiểu, bạn tiếp tục hướng dẫn bàn tay tr�?

– Bạn hãy th�?bớt dần s�?tr�?giúp cho tới khi tr�?hiểu và tr�?phải v�?tay đ�?đạt được phần thưởng khác.

Bài 7. C�?động cánh tay bằng cách bắt chước

Bắt chước, vận động, 1- 2 tuổi

Kĩ năng nhận thức, ngôn ng�? th�?cảm, 2-3 tuổi.

Vận động tổng quát, cánh tay, 1-2 tuổi.

Mục đích: Cải tiến việc bắt chước vận động, ý thức thân th�?và hiểu “trên�?“ngoài�?và “dưới�?

Mục tiêu: Bắt chước những hoạt động đơn giản của cánh tay không tr�?giúp.

Dụng c�? Không có.

Tiến trình:

– Vừa đứng đối diện với tr�? vừa nhìn tr�?và nói: “Con hãy nhìn�?/p>
– Bạn đặt cánh tay trên đầu và nói “đưa tay lên�?

– Nếu tr�?không phản ứng, bạn đặt cánh tay của tr�?trên đầu, bạn gi�?chúng trong vòng một phút và lặp lại “đưa tay lên�?

– Bạn đặt cánh tay trên đầu bạn trong khi tr�?cũng làm như vậy. Bạn lặp lại “đưa tay lên�?

– Bạn vừa th�?cánh tay của bạn xuống, đ�?dọc theo thân vừa nói “b�?tay xuống�?

– Sau đó dang hai cánh tay của bạn �?hai bên thân và nói “dang tay ra�?

– Khi tr�?bắt chước bạn không tr�?giúp, thỉnh thoảng di chuyển cánh tay của bạn mà không ra lệnh bằng lời, hoặc cho lệnh bằng lời mà không làm c�?ch�?

Bài 8. Bắt chước cách s�?dụng những đ�?vật gây tiếng động.

Bắt chước, vận động, 1 – 2 tuổi

Vận động tinh, thao tác, 1-2 tuổi.

Mục đích: Cải thiện s�?chú ý trong việc s�?dụng các vật dụng.

Mục tiêu: Bắt chước cách s�?dụng 3 vật dụng gây tiếng động một cách phù hợp.

Hinh 1.1 �?Bắt chước đ�?vật tạo âm thanh: chuông, còi, đ�?chơi bóp

Dụng c�?/strong>: 2 đ�?chơi bóp ra tiếng kêu, 2 cái chuông nh�? 2 cái còi, 1 hộp c�?vừa.

Tiến trình:

– Bạn ngồi vào bàn đối diện tr�?cách xa với đ�?vật gây tiếng động.

– Cầm nhóm đ�?vật gây tiếng động đầu tiên, đặt một cái trước mặt tr�?và một cái trước mặt bạn.

– Bạn nói “Con hãy nhìn�?(kiểm tra xem tr�?có nhìn bạn không) và làm c�?ch�?thích hợp với đ�?vật (ví d�? bóp đ�?vật/thổi còi)

– Tiếp tục s�?dụng đ�?vật gây tiếng động và tay kia giúp tr�?làm giống như vậy.

– Lặp lại c�?động với đ�?vật của bạn và nói “bây gi�?đến lượt con�?/p>
– Nếu tr�?th�?bắt chước, hãy thưởng cho tr�?liền và đặt 2 đ�?vật vào hộp “đ�?làm xong�?

– Lặp lại như vậy với những đ�?vật khác (chú ý đến việc tr�?s�?dụng đ�?vật một cách thích hợp, nếu không, phải sửa tr�?

Bài 9. Những bài tập v�?môi bằng cách bắt chước

Bắt chước, vận động, 1 – 2 tuổi

Mục đích: Phát triển kh�?năng vận động miệng cần thiết cho s�?phát triển ngôn ng�?

Mục tiêu: Thực hành một loạt c�?động môi bằng cách bắt chước người dạy.

Dụng c�? Gương (không bắt buộc).

Tiến trình:

– Bạn ngồi đối diện với tr�?và đảm bảo tr�?nhìn bạn. Làm những c�?động sau và bảo tr�?bắt chước.

a) Bặm môi và sau đó m�?ra.

b) Chu môi

c) Chu môi và sau đó toét miệng cười

d) C�?xát môi dưới vào môi trên.

e) C�?xát môi trên vào môi dưới.

– Khi tr�?bắt chước tốt, thưởng tr�?nước uống được ưa thích với ống hút đ�?động viên cách s�?dụng môi tốt hơn. Nếu tr�?có khó khăn nhìn bạn đối diện, bạn ngồi cạnh tr�?đ�?tr�?có th�?thấy mặt của bạn và mặt của tr�?trong gương.

Bài 10. V�?nguệch ngoạc bằng cách bắt chước

Bắt chước, vận động, 1- 2 tuổi

Phối hợp mắt, bài tay, hình v�? 1-2 tuổi.

Vận động tinh, thao tác, 1-2 tuổi.

Mục đích: Cải thiện việc bắt chước cách s�?dụng những vật dụng và phát triển kh�?năng cơ bản hình v�?bằng bút chì bột màu.

Mục tiêu: V�?nguệch ngoạc trong vòng 2-3 giây trên một t�?giấy lớn.

Dụng c�?/strong>: Viết chì bột màu lớn, giấy.

Tiến trình:

            – Bạn ngồi vào bàn đối diện với tr�? đặt 1 cây viết chì bột màu trước mặt tr�?và bạn gi�?lại cho bạn một cây.

            – Đặt một t�?giấy lên bàn, giữa bạn và tr�? sao cho c�?2 cùng d�?với tới t�?giấy.

            – Bạn dùng viết chì của bạn, v�?nguệch ngoạc trên t�?giấy 2-3 giây, sau đó đặt vào tay tr�?cây viết chì và giúp tr�?v�?nguệch ngoạc vài giây.

            – Thưởng tr�?và đặt một t�?giấy mới lên bàn.

            – Lặp lại tiến trình bằng cách lần này th�?bảo tr�?v�?nguệch ngoạc không có s�?tr�?giúp của bạn.

            – Nếu tr�?không bắt đầu bắt chước, bạn lại cầm tay tr�?đ�?tr�?bắt đầu.

            – Khi tr�?bắt đầu bắt chước, bạn đa dạng hóa nét v�?của bạn: hình tròn, những chấm, đường ngang. Sau khi bạn v�? tr�?phải bắt chước những nét v�?khác nhau của bạn.

Bài 11. Bắt chước những c�?ch�?hàng ngày v�?t�?lập

Bắt chước, vận động, 1 – 2 tuổi

T�?lập, t�?rủa, 2-3 tuổi.

Mục đích: Cải thiện k�?năng bắt chước vận động và bắt đầu dạy k�?năng thường ngày t�?lập.

Mục tiêu: Bắt chước thành công 3 c�?ch�?thường ngày đ�?t�?lập.

Dụng c�?/strong>: Lược, găng tắm, bàn chải đánh răng.

Tiến trình:

            – Bạn ngồi vào bàn đối diện với tr�? lược, găng tắm, bàn chải đánh răng được đặt cạnh bên đ�?tr�?có th�?thấy được bao nhiêu động tác tr�?phải thực hiện.

            – Cầm lược bạn nói “chải đầu�?và bạn đưa nh�?lược vào tóc của bạn.

            – Đặt lược vào tay tr�?và giúp tr�?đưa nh�?lược vào tóc của tr�?sau đó đặt lược trước mặt tr�?và bạn làm động tác chải tóc và nói “con chải đầu�? Nếu tr�?lấy lược và th�?bắt chước, bạn thưởng tr�?liền. Nếu tr�?không bắt chước, bạn lại giúp tr�?và hướng dẫn tr�?làm động tác một cách độc lập.

            – Lặp lại tiến trình này cho tới khi tr�?bắt chước bạn không tr�?giúp.

            – Lặp lại cùng tiến trình như vậy với găng tắm (bằng cách nói “con lau mặt đi�? và với bàn chải đánh răng (bằng cách nói “con đánh răng đi�?. Bạn đừng bận tâm đến việc xem tr�?có làm được hành động t�?lập; mục đích chính của bài tập là giúp tr�?sao chép lại c�?ch�? Ví d�? bạn đừng bận tâm đến việc s�?dụng kem đánh răng trên bàn chải hay việc đánh răng thật, bạn ch�?quan tâm đến động tác đánh răng.

Bài 12. Cầm nắm đ�?vật trong túi bằng cách bắt chước

Bắt chước, vận động, 1- 2 tuổi

Mục đích: Cải thiện s�?chú ý trong việc người dạy s�?dụng các vật dụng.

Mục tiêu: Bắt chước chính xác cách s�?dụng 5 đ�?vật mà tr�?biết.

Dụng c�?/strong>: Chén hoặc túi, 5 đ�?vật �?nhà hoặc đ�?chơi thông thường (ví d�?miếng xốp, bóng, xe, tách, bàn chải tóc).

Tiến trình:

            – Đặt 5 đ�?vật trong một cái tô hoặc trong một cái túi (nếu tr�?không chú ý thì nên s�?dụng cái tô hơn là cái túi vì như th�?tr�?thấy được tr�?làm bao nhiêu lần trước khi bài tập kết thúc).

            – Chọn 1 đ�?vật trong tô, kiểm tra xem tr�?có quan sát bạn không và s�?dụng đ�?vật ấy một cách phù hợp. (Ví d�?cho trái bóng tưng lên, đẩy xe chạy, v,v�?. Sau đó đưa đ�?vật cho tr�?và làm cho tr�?hiểu tr�?phải lặp lại hành động đó. Ch�?giúp tr�?khi tr�?cần.

            – Khi tr�?bắt chước c�?ch�?thành công, bạn đ�?đ�?vật th�?nhất qua một bên và chọn một cái khác trong tô.

            – Lặp lại tiến trình này cho tới khi không còn gì trong tô hoặc túi.

            Trên đây là một s�?bài tập bắt chước dành cho tr�?t�?k�? Việc bắt chước bao gồm nhiều yếu t�? trong s�?đó có s�?hứng thú, trí nh�? hoạt động giác quan và s�?kiểm soát một loạt cơ vận động cũng như s�?phối hợp miệng và bàn tay. Bắt chước có th�?là ngay lập tức như khi tr�?sao chép một t�?được nói với tr�? Bắt chước có th�?đến sau, như khi ta bắt chước một hành vi mà ta nh�?qua kinh nghiệm. Tr�?t�?k�?thường gặp khó khăn khi chọn lọc một hành vi mà tr�?nh�?lại, tr�?ch�?bắt chước trong tình huống được xác định. Do đó, người lớn/ giáo viên dạy tr�?cần chú trọng dạy tr�?các hoạt động bắt chước đ�?tr�?được “nói�? được hòa nhập với th�?giới bên ngoài, giúp tr�?được v�?đúng tuổi thơ mà tr�?đáng được hưởng.

Th.S Nguyễn Minh Hu�?/em>

Khoa Sư phạm Mầm non

Bài viết MỘT S�?BÀI TẬP BẮT CHƯỚC DÀNH CHO TR�?T�?K�?/a> đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Trường Đại Học H�?Long.